پاویون ایران در اکسپو الکن است - مجله گرافیک

اگر انعطاف پذیری لازم را نداشته باشید و با کشورهای دیگر نتوانید دیالوگ برقرار کنید، شرایط پاویون شما چیزی شبیه به پاویون این دوره از ایران خواهد بود. درواقع پاویون ایران به لحاظ مدیریت و برقراری ارتباط با دیگر کشورها مصداق بارزی از شرایط کنونی کشور است.

اکسپو یک فرصت است، نباید فرصت سوزی کرد

مهسا مجیدی ـ معمار ـ که از پاویون ایران در اکسپو دبی بازدید نموده است، مهمترین مشکل پاویون ایران را فقدان مدیریت و برنامه ریزی عمومی می داند و تاکید می نماید که این مسئله، هم به معماری برمی گردد و هم یک مسئله مدیریت جامع است.

او ادامه می دهد: تمام پاویون ها یک راه ورودی داشتند که افرادی در جهت آنها برای خوش آمدگویی و هدایت جهت، قرارداده شده بودند که این امر امکان بازدید از کلیه فضاهای پاویون را فراهم می کرد. در سرانجام نیز بازدیدنمایندگان را به خوبی بدرقه نموده و با بیان جمله امیدواریم از کشور ما دیدار کنید آنها را به بیرون از پاویون هدایت می کردند. بعلاوه هر کشور در پاویون خود با وجود نیروی کار فراوان در دبی، از نیروهای جوان خود استفاده نموده است که بازدیدنمایندگان تصویری از جوانان آن کشور داشته باشند. این مسائل موجب به وجود آمدن موقعیتی می گردد که بازدیدنمایندگان با تماشا هر پاویون جذب آن شده و متوجه شوند در صورت سفر به آن کشور با چه چیزی طرف خواهند شد.

این معمار تصریح می نماید: متأسفانه در پاویون ایران کسی نیست که به بازدیدنمایندگان خوش آمد بگوید و آنها را برای بازدید از پاویون هدایت نموده و مطمئن گردد از همه بخش ها تماشا نموده اند که البته معماری پاویون نیز جوابگوی این مسئله نیست.

این معمار با بیان اینکه ایده معماری پاویون ایران همانند یک معماری درونگرای ایرانی است، شرح می دهد: در پاویون ایران مکعب های پراکنده ای وجود دارد که مانع چرخه حرکتی بازدید از پاویون می گردد. درواقع پاویون ایران به گونه ای طراحی شده که لازم نیست بازدیدنمایندگان از همه بخش های آن تماشا نمایند تا خارج شوند، بلکه می توانند تنها از یک بخش تماشا نموده و از پاویون خارج شوند. در مرکز پاویون ایران، یک کوچه باغ و جهتی واقع شده است که بازدیدنمایندگان ناخودآگاه از یک مکعب به مکعب دیگری می فرایند و اگر هدایت نباشد که این توالی را برای آنها به وجود بیاورد، قطعا بخش هایی از پاویون را از دست می دهند.

مقایسه پاویون اکسپو دبی با سال های قبل

مجیدی در مقایسه پاویون اکسپوی 2020 دبی نسبت به دوره های قبل بیان می نماید: پاویون ایران در این دوره به لحاظ معماری، بسیار غرفه بهتری بود و به ظاهر یا تصویری که از ایران ارائه می دهد، ایرادی وارد نیست. بعلاوه از نظر مفهومی پاویون بسیار قوی بود. ولی این پاویون به لحاظ اقلیمی ساختار درستی نداشت؛ زیرا بخش های مختلف پاویون ایران که به شکل مکعب های پراکنده طراحی شده اند، هر دو تا از آنها مقابل یک دیگر قرار گرفته و چشمی هوشمند به صورت اتوماتیک باز می شوند. طبیعتا به دلیل کوچک بودن فضا و مکعب ها، درِ هر دو فضا که مقابل هم قرار دارند، همیشه باز است و شرایط سختی را برای کارکنان آنها به لحاظ گرمایشی و سرمایشی ایجاد می نماید.

او ادامه می دهد: گویا طراح تا لحظه آخر نمی دانسته در هر کدام از این مکعب ها چه چیزی نمایش داده خواهد شد، درنتیجه این امر موجب تناسب نداشتن فضای داخلی با محتوایی که در آن نمایش داده می گردد، شده است. البته این امر به برنامه ریزی نامناسب می تواند برگردد و مشکل معمار نباشد؛ مثلا یکی از بخش ها مربوط به غرفه فرش بود که می توانست سقف بسیار بلندتر و نمایش بهتری داشته باشد، گرچه که سقف آن شاید تنها دو متر و 20 سانت بود، حال اینکه چه زمانی این تصمیم گرفته شده و آیا معمار در جریان بوده است یا نه را نمی دانم.

تفاوت پاویون سال جاری با دوره های قبلی احساس می شد

او با بیان اینکه در این دوره از اکسپو تفاوت طراحی پاویون ایران به وسیله یک گروه معماری حرفه ای نسبت به دوره های قبل احساس می شد، ادامه می دهد: این امر نشان دهنده اندازه اهمیت و تأثیرگذاری انتخاب یک طراح حرفه ای است. ولی مهمتر از همه در طراحی و مدیریت یک پاویون، حضور یک قدرت واحد است؛ درواقع عوض اینکه نهادهای مختلف در مثلا طراحی داخلی پاویون دخالت داشته باشند، باید یک فرد و یا مجموعه ای واحد که می تواند کیوریتور یا معمار باشد، برای این کار در نظر گرفته گردد که از آداب و رسوم ورود به پاویون تا خروج از آن گرفته تا لباس پرسنل، گرافیک فضا و غذایی که سرو می گردد را بسته به یک مفهوم و محتوای واحد طراحی کند که بعدا شاهد پیاده سازی چیزی خارج از آنچه برنامه ریزی شده، نباشیم.

طراحی مدرن پاویون و عروسک های محلی

این معمار بیان می نماید که طراحی پاویون در اکسپو به یک دست خط واحد احتیاج دارد. فرض کنید که در فضای معماری مدرن پاویون ایران، دو عروسک خانم و آقای شمالی به نمایش درمی آمد که نماد فولکلور ایران بود و در کنار آنها یک گروه موسیقی ترکمن به اجرا می نشستند.

او ادامه می دهد: بازدیدنمایندگان ایرانی از حضور این دو عروسک خجالت می کشیدند؛ گرچه که اگر به درستی انتخاب شده بودند و با معماری مدرن پاویون ایران همخوانی داشتند، می توانستند جالب واقع شوند. طراحی و مدیریت پاویون ایران در اکسپو باید به فردی جهاندیده سپرده گردد که چندین دوره از نمونه های پیروز این رویداد بازدید نموده است.

این معمار با اشاره به همخوانی تم اکسپو و محتوایی که بعضی کشورها ارائه نموده بودند، می گوید: به عنوان مثال کشور امارات، با توجه به تم اکسپو که آینده و تکنولوژی بود، گروه های پرفورمنسی داشت که شبیه به آدم های فضایی بودند و نمایشی را اجرا می کردند. بعلاوه در آنجا یک گروه موسیقی متشکل از تعدادی نوازنده مرد سازهای بادی و کوبه ای که بالاتنه شان برهنه و شبیه به نوازنده های جنوب ایران بودند، اجرا می کردند و بسیار هم مورد استقبال قرار می گرفتند. ولی در طرف مقابل پاویون ایران در اوج گرمای دبی از تعدادی نوازنده ترکمن دعوت نموده بود که مجبور بودند در آن گرما با لباس ترکمنی به اجرا بنشینند که البته استقبال چندانی هم از آنها نمی شد. ولی اگر از این نوازندگان در پاییز که هوا خنک تر است دعوت می شد، حتما مورد استقبال قرار می گرفتند.

درآمدزایی های که پاویون ایران می توانست داشته باشد

این معمار درباره درآمدزایی های پاویون های دیگر شرح می دهد: در اکسپو بعضی از کشورها هزینه های هنگفتی را متحمل شده بودند که البته در مقابل، درآمدهای عجیب و غریب هم داشتند. جالب اینجا است که بخشی از این درآمدزایی های بالا به فروش مواد غذایی و کالاهای تجاری مربوط می شد. ولی حتی این بخش هم در پاویون ایران فرصت سوزی شده است؛ به دلیل اینکه فضایی به سرو غذا اختصاص شده بود ولی آنچه که از پیش برنامه ریزی شده بود اتفاق نیفتاد.

اکسپو برای معماران فرصت است

این معمار می گوید: در اکسپو دبی پاویون هایی مانند پاویون کره جنوبی یا امارات بنا شده بود که با تماشا آنها این سوال پیش می آمد که آیا امکان جمع کردن آنها وجود دارد؟ بعلاوه پاویون هایی وجود داشت که به لحاظ معماری و مدیایی که ارائه می دادند بسیار پرهزینه بودند؛ مانند پاویون بلژیک که یک شهر هوشمند بود. با این حال پاویون هایی چون پاویون پرو به چشم می خوردند که هزینه های هنگفتی ننموده بودند ولی توانسته بودند تصویر درستی از کشور خود ارائه دهند. این امر نشان می دهد که در چنین فضایی کلیه موارد از گرافیک گرفته تا تکنولوژی و محتوایی که ارائه می گردد، باید به یاری معماری بیایند.

او بیان می نماید که اکسپو برای معماران فضایی است که می توانند آنچه را که دوست دارند، ارائه دهند؛ زیرا محدودیتی ندارند و همه چیز در جهت نمایش است. درواقع اکسپو به این جهت که هر معمار با فرهنگ کشور و فحوای کلام خود با تم آن ارتباط برقرار می نماید، یک موقعیت استثنایی است.

این معمار تصریح می نماید: ولی پاویون ایران بسیار به شرایط کنونی کشور شباهت داشت، به جهت اینکه در بخشی از آن می توانستی یک چیز فوق العاده پیدا کنی و در بخشی دیگر یک محتوای غیرمفید را ببینی. گرچه که مثلا پاویون فرانسه در مجاورت پاویون ما، هم لباس های تجاری خود را به عنوان دستاورد نمایش می داد و هم صنعت هواپیمایی خود را و کروسان ـ قهوه اش را نیز می فروخت.

او ادامه می دهد: باید بپذیریم که ما نیز مجموعه ای محتواهای مختلف هستیم و تنها باید بدانیم چگونه این موارد را به درستی در کنار هم نمایش دهیم و به وسیله هنر و فرهنگمان با جهان دیالوگ برقرار کنیم.

اکسپو به مثابه یک دانشگاه معماری

مجیدی بعلاوه درباره ارتباط اکسپو و معماری بیان می نماید: هر کشوری برای هر دوره از اکسپو با توجه به تمی که معین می گردد، کوشش می نماید کشور خود را به برترین نحو ممکن به نمایش بگذارد. اکسپو در هر دوره چون یک دانشگاه معماری یا یک دوره فشرده معماری است؛ زیرا در آن برخوردهای مختلف می آموزید.

او ادامه می دهد: به عنوان نمونه در این دوره پاسپورت های سمبولیکی طراحی نموده بودند که با بازدید از هر پاویون، روی آن یک مهر ورود می زدند؛ گویی که به آن کشور سفر نموده باشی. برای معماران نیز مسئله به همین گونه است، آنها با بازدید از اکسپو متوجه می شوند که مثلا تمرکز کشور اسکاندیناوی یا کانادا روی چه نکته ای از معماری است و به چه سمتی پیش می فرایند؟