نگاهی به درب های باستانی عمان - مجله گرافیک

با تور عمان از سفری عالی برای کسب آرامش لذت ببرید و با شهرهای زیبای صلاله و مسقط آشنا شوید.

در این میان دو عنصر معماری عمانی برای درک عمیق تر و نگاهی روشن تر نسبت به گذشته به یاری ما می آیند. درب ها و پنجره های تاریخی عمان نقش مهمی در زینت بخشیدن به میراث باستانی و موزه های این کشور ایفا می نمایند.

در طول قرن ها درب ها و پنجره های سنتی عمان معیاری برای تخمین زمان بوده اند. تأثیر آن ها از ساختمان های تاریخی تا سازه های مدرن و حتی از شهری به شهر دیگر به وضوح قابل مشاهده است. بعضی به بخش های مهمی از فرهنگ محلی تبدیل شده و بعضی دیگر الهام بخش هنرمندان هستند. ظرافت منحصر به فرد در طراحی درب و پنجره های عمانی باعث شده تا به عنوان سبک سنتی معماری این کشور در نمای بیش تر بناها هم در روستاها و هم درشهر ها دیده گردد.

کارشناس ایتالیایی جیانلوکا رگولی (Gianluca Regoli) در مطالعات خود به آنالیز همه آن چه باعث خاص شدن این درب و پنجره های شگفت انگیز شده می پردازد.

رگولی فارغ التحصیل انستیتوی حفاظت و ترمیم رم (Romes Istituto Superiore per la Conservazione ed il Restauro) دارای تجارب بسیاری در طی سالیان دراز در این زمینه بوده است. نخستین بار در سال 2013 پروفسور مائوریزیو طوسی (Professor Maurizio Tosi) یکی از اساتید برجسته عمان در زمینه باستان شناسی از رگولی دعوت کرد تا برای انجام مطالعات تخصصی در زمینه درب و پنجره به عمان بیاید و همین امر شروع همکاری شرکت رگولی و همکارانش با موزه ملی و وزارت میراث و فرهنگ عمان بود.

رگولی می گوید: در سراسر عمان، به خصوص در اطراف شهرهای نزوی (Nizwa) و ایزکی (Izki)، هنوز هم خانه های آجری قدیمی متروکه بسیاری با درب ها و پنجره های چوبی دست ساز حکاکی شده با فرم ها و جزئیاتی که نشان از هنر پیشینیان دارند و اغلب با رنگ های روشن، قابل مشاهده هستند.

درب و پنجره را می توان یکی از مهم ترین اشکال تزیینی در ساختمان های عمانی برشمرد. در گذشته، درب ها نماد موقعیت اجتماعی و هم چنین مهمان نوازی صاحب خانه های عمانی بودند.

در معماری سنتی عمان درب های چوبی، پنجره ها، قاب ها و کرکره ها عناصر مهمی در دکوراسیون و زیباسازی خانه های سلطنتی و خصوصی بوده اند و غالباً از برجسته ترین ویژگی های تزئینات نیز به شمار می فرایند.

رگولی شرح می دهد که تفاوت هایی از نظر سبک و ابعاد و هم چنین در حکاکی درب های عمانی وجود دارد ، اما هم چنان با وجود عناصر معمولی برجسته مانند قاب و ستون درب مرکزی یکسان هستند. تزئینات و رنگ آمیزی درب ها تنها محدود به قسمت بیرونی می باشد؛ در حالی که سمت پشت یا همان بخش داخلی درب ها کاملاً ساده بوده و تمام اجزای سازه را به وضوح نشان می دهد.

فلز نقش مهمی در طراحی درب ها داشته است، به طوری که به عنوان اتصالات ساختاری و هم چنین به منظور اهداف تزئینی کاربرد دارد. به عنوان مثال میخ های گرد به منظور ایجاد خطوط به عنوان تزئینات اضافی در قسمت جلوی درب به کار می فرایند.

به گفته رگولی، دستگیره های درب تزئین شده (که معمولاً از آلیاژ مس ساخته می شوند) دارای الگوهای هندسی و کتیبه های عربی هستند. در بخش عملکرد نیز مکانیزم بسته شدن درب از یک سیستم ساده شامل دو لولای چوبی ساخته شده که برای چرخش درب استفاده می گردد.

رگولی شرح داد: درب های مستحکم تر بسیار چشمگیر و قابل توجه هستند. اغلب درب هایی که تیم رگولی با آن ها روبرو بوده از درختان ساج و کوهستانی ساخته شده اند. هم چنین سخت بودن یافتن انواع چوب مناسب در عمان مطلبی مهم و قابل توجه می باشد.

اینجاست که اهمیت نقش شبکه های تجاری تاریخی عمان نمایان می گردد.

در طی قرن ها، دریانوردان به وسیله بنادر عمان در سواحل این کشور با همتایان خود در آسیا و آفریقا ارتباط برقرار می کردند و همین امر موجب تبادل اجناس مختلفی از جمله چوب در این میان بوده است.

درب های سنتی مورد استفاده در خانه های اصیل عمانی اغلب با نقش های گلدار (معمولاً گل رز) و سایر نقوش هندسی با نام صاحب خانه به خط عربی به زیبایی حکاکی می شدند. مقدار و کیفیت کنده کاری ها نیز به قیمت درب بستگی داشته و شرایط اجتماعی و مالی صاحب خانه را به خوبی منعکس می نموده است.

امروزه درب های یافته شده در بسیاری از روستاها و شهرهای عمان به زیبایی و جذابیت های گردشگری این مناطق بیش تر از پیش می افزایند.

نیکولا پاگانی (Nicola Pagani)، به عنوان یک کارشناس حفاظت و یکی از اعضای تیم رگولی می گوید: ساختمان های قدیمی ساخته شده با استفاده از تکنیک های باستانی با درب ها و پنجره های سنتی خود عالی و شگفت انگیز به نظر می رسند.

نیکولا پاگانی به همراه همکاران خود در پروژه های حفاظتی در سراسر عمان کار نموده و همین امر آن ها را با کمان های عصر برنز، شمشیرهای عصر آهن، صدف های منبت کاری شده و نسخ خطی از دوره های مختلف زمان در تماس قرار داده است و در این میان می توان گفت درب ها و پنجره های عمانی از جالب ترین و جذاب ترین چیزهاییست که با آن در ارتباط بوده اند.

به لطف طراحی های شگفت انگیز و الگوهای ظریف، جای تعجب نیست که درب ها و پنجره های عمانی به عنوان نمادی از گذشته این کشور تبدیل شده اند.