غزل شماره 34 حافظ: رواق منظر چشم من آشیانه توست - مجله گرافیک

خبرنگاران | سرویس فرهنگ و هنر

رواق منظر چشم من آشیانه توست

کرم نما و فرود آ که خانه خانه توست

به لطف خال و خط از عارفان ربودی دل

لطیفه های عجب زیر دام و دانه توست

دلت به وصل گل ای بلبل صبا خوش باد

که در چمن همه گلبانگ عاشقانه توست

علاج ضعف دل ما به لب حوالت کن

که این مفرح یاقوت در خزانه توست

به تن مقصرم از دولت ملازمتت

ولی خلاصه جان خاک آستانه توست

من آن نیم که دهم نقد دل به هر شوخی

در خزانه به مهر تو و نشانه توست

تو خود چه لعبتی ای شهسوار شیرین کار

که توسنی چو فلک رام تازیانه توست

چه جای من که بلغزد سپهر شعبده باز

از این حیل که در انبانه بهانه توست

سرود مجلست اکنون فلک به پایکوبی آرد

که شعر حافظ شیرین سخن ترانه توست

〰 〰 〰 〰 〰 〰 〰 〰 〰 〰 〰

تعبیر فال حافظ شما

خداوند بلندمرتبه لطف خودش را به تو تمام کرده است و به زودی به هدف و مقصد خود خواهی رسید. کاری که قصد انجام آن را داری بسیار پرمنفعت است. اگر قصد ازدواج در سر داری با عشق به مرادت خواهی رسید. تو از تمام رقیبان برتر هستی ولی مراقب باش که یاد خدا را از دل خارج نکنی که هر چه داری از اوست.

〰 〰 〰 〰 〰 〰 〰 〰 〰 〰 〰

شاهد فال:

غزل شماره 35 - برو به کار خود ای واعظ این چه فریادست

〰 〰 〰 〰 〰 〰 〰 〰 〰 〰 〰

غزل شماره 34 حافظ با صدای علی موسوی گرمارودی

کد مولتی مدیا

دانلود

فیلم اصلی

معنی و تفسیر غزل شماره 34 حافظ

بیت اول

رِواق منظر چشم من آشیانه توست

کرم نما و فرود آ که خانه خانه توست

آستانه نظرگاه دیده من مأوای توست، بزرگواری کن و قدم بر چشم من بگذار و در این منزل اقامت گزین که این سرا برای تو است.

رواق: امروزه رَواق تلفظ می شود ولی در اصل به کسر یا ضم اول درست است. پیشگاه خانه را گویند و ایوانی که در مرتبه دوم ساخته باشند.

رواق منظر چشم: استعاره از مردمک چشم

✦✦✦✦

بیت دوم

به لطف خال و خط از عارفان ربودی دل

لطیفه های عجب زیر دام و دانه توست

با نکویی خال مشکین و سبزه عذار، دل از آشنایان راه عشق بردی، چه نکته های شگفت دلبری در خم دام زلف و دانه خال خود نهان ساخته ای.

✦✦✦✦

بیت سوم

دلت به وصل گل ای بلبل صبا خوش باد

که در چمن همه گُلبانگ عاشقانه توست

ای بلبل صبا، وصال گل برایت فراهم باشد که آوای عاشقانه تو در سبزه زار پیچیده است. در این بیت بلبل را به خاطر آواز زیبایش سروده و وصال معشوق را برایش آرزو کرده یا اینکه آن را نزدیک و ممکن دانسته است.

بلبل صبا: اضافه تخصیصی، هزاردستانی که با باد بهاری آشنایی دارد. ضبط خانلری بلبل سحر است که به نظر صحیح تر است. یعنی هزاردستانی که از سحرگاه مشغول نغمه سرایی است؛ زیرا بلبل نماد عاشق در جوش و خروش است. برای مطالعه بیشتر درباره بلبل به معنی بیت اول غزل با مطلع رونق عهد شباب است دگر بستان را مراجعه کنید.

گلبانگ: آواز بلند خوش، در اصل گل بانگ یعنی بانگ گل و بانگی که برای گل است و اختصاصاً به آواز و چهچهه بلبل گفته می شد. در شعر حافظ به عنوان بانگ گل بارها همچون در ابیات ناگشوده گل نقاب آهنگ رحلت ساز کرد / ناله کن بلبل که گلبانگ دل افکاران خوش است و دیگر ز شاخ سرو سهی بلبل صبور / گلبانگ زد که چشم بد از روی گل به دور آمده است. اما بعدها وسعت معنی یافته و به عنوان هر آوازی بکار می رود.

✦✦✦✦

بیت چهارم

علاج ضعف دل ما به لب حوالت کن

که این مُفَرِّح یاقوت در خزانه توست

درمان ناتوانی دل ما را به لب های خود واگذار کن، چراکه داروی نیروبخش دل که با یاقوت لب ساخته می شود، تنها در گنجینه دهان تو یافت می شود.

مُفَرِّح یاقوت: مفرح ساخته شده از یاقوت، دارویی ترکیبی که جزئی از آن یاقوت بود و شیرین، نشاط آور و نیروبخش بوده است. در طب قدیم از جواهرات و احجار کریمه معجون دارویی و مفرح می ساختند.

✦✦✦✦

بیت پنجم

به تن مقصرم از دولت ملازمتت

ولی خلاصه جان خاک آستانه توست

از جهت پیکر خاکی (جسم) که به سبب ضعف و ناتوانی سعادت همنشینی تو را ندارد، خود را گناهکار و تقصیرکار می دانم اما جوهر و لطیفه جان پاک خودم را خاک درگاه تو می شمارم.

برخی شارحان مقصر را به عنوان عاجز و ناتوان تعبیر کرده اند.

✦✦✦✦

بیت ششم

من آن نی ام که دهم نقد دل به هر شوخی

در خزانه به مهر تو و نشانه توست

من کسی نیستم که به هر زیبای دلیر و شاهد گستاخ دل بدهم. درِ گنجینه دل من به نام و نشان تو مُهر شده است و جز تو کسی حق ورود به آن را ندارد.

✦✦✦✦

بیت هفتم

تو خود چه لعبتی ای شهسوار شیرین کار

که توسنی چو فلک رام تازیانه توست

ای شهسوار شیرین و لذت بخش تو چه وجود شریف و چابک و چالاکی هستی که فلک چون اسب وحشی، رام و مطیع تازیانه تو شده و سرکشی نمی کند و در تو قدرتی هست که فلک را هم مسخر کرده ای.

خود: ضمیر مشترک برای تأکید ضمیر منفصل تو

لُعبَت: عروسک و پیکرنگاشته، به استعاره شاهد زیبای افسونگر

شهسوار: در لغت به معنای شاهسوار، سوار بزرگوار، جلد و چابک، ماهر و استاد در سوارکاری است اما در شعر حافظ فحوای جدید به خود گرفته و تا مقام معشوق و دلبر بالا رفته است:

شهسوار من که مه آیینه دار روی اوست / تاج خورشید بلندش خاک نعل مرکبست (بیت چهارم از غزل شماره 31 حافظ)

به پیش خیل خیالش کشیدم ابلق چشم / بدان امید که آن شهسوار بازآید (بیت دوم از غزل شماره 235 حافظ)

تو خود چه لعبتی ای شهسوار شیرینکار / که در برابر چشمی و غایب از نظری (بیت چهارم از غزل شماره 452 حافظ)

توسن: سرکش و ناآموخته، در مقابل رام و صفت اسبی است که به آسانی زین نمی پذیرد و سواری نمی دهد.

✦✦✦✦

بیت هشتم

چه جای من که بلغزد سپهر شعبده باز

از این حیل که در اَنبانه بهانه توست

فلک نیرنگ ساز در برابر حیله ها و جادویی هایی که در کیسه عذرتراشی و بهانه جویی تو است نیز به لغزش می افتد تا چه رسد به من بیدل.

انبانه: آوند یا ظرف چرمی و کیسه و توشه دان، اشاره دارد به کیسه ای که شعبده بازان وسائل تردستی را در آن قرار می دادند.

✦✦✦✦

بیت نهم

سرود مجلست اکنون فلک به پایکوبی آرد

که شعر حافظ شیرین سخن ترانه توست

آواز تو در مجلس فلک را به پایکوبی درمی آورد زیرا ترنمات سرودت، شعر شیرین حافظ است. یعنی تو که در مجلس، شعر حافظ را به نغمه درمی آوری آوازت آسمان را به پایکوبی درمی آورد زیرا آن آواز تو از دو چیزِ شیرین و مطبوع ترکیب یافته: یکی دهان لذیذت و دومی شعر شیرین حافظ.

در متن فوق، تعبیر فال حافظ با بهره دریافت از شرح جلالی و معنی ابیات با کمک دیوان حافظ شرح دکتر خلیل خطیب رهبر (انتشارات صفی علیشاه)، حافظ نامه بهاءالدین خرمشاهی (انتشارات سروش) و ترجمه شرح سودی (انتشارات نگاه) نوشته شده بود

منبع: setare.com