تور ارزان روسیه: سفر به سن پترزبورگ؛ شهر رؤیاها و روشنایی - مجله گرافیک

همراه دور زمین باشید و با تور ارزان روسیه از کاخ کرملین دیدن کنید و در شهرهای زیبای مسکو و سوچی روسیه گشتی بزنید و خاطرات زیبایی برای خود رقم بزنید.

شهر موزه ها

از قبل هم که در اینترنت گشتیم و بعد هم که درباره پترزبورگ خواندم، نکته مهم درباره این شهر شمار زیاد موزه هایش بود. از موزه آرمیتاژ تا کاخ موزه های تماشای اش تا موزه های مدرن و تازه سازی که ایده های جدیدی را نمایندگی می کردند. شهر با موزه هایش شناخته می گردد. موزه ها هم نماینده ادوار تاریخی شهر هستند و هم نشانی از پویایی درونی شهر. موزه ماکت یکی از این نمونه هاست که ماکتی بزرگ از کل شهر را ساخته اند و برای تماشا گذاشته اند. یا موزه هنرهای معاصر اِرارتا که مجموعه ای کم نظیر از هنرمدرن روسیه را گرد هم آورده است.

پترکبیر برای ساختن سن پترزبورگ اشراف و صاحب منصبان روس را مجبور کرد هرکدام کاخی در این شهر تازه بسازند. ده سال طول کشید تا 35هزار ساختمان کوچک و بزرگ ساخته گردد و این شهر شکل بگیرد. حالا در سیصد سالگی این فرمان، شهر با ده ها کاخ موزه زیبا و تماشای و ده ها کلیسای بزرگ و باشکوه میزبان جهانگردانی است که حیرت زده در شهر سرمی چرخانند و برای صفحات اینستاگرام استوری می گیرند.

رودخانه نیوا در دل شهر پیچ می خورد و زندگی را با خود جاری می نماید.

جاذبه دیگر شهر پل های آن هستند. پیچ و تاپ نیوا در دل شهر باعث شده تا پل های بزرگی برای رفت و آمد ماشین ها بسازند. اما این پل ها 4 ساعت در میانه های شب (که البته در همه سال این شب ها خاموش نیستند و ماه های زیادی هم روشن هستند) بالا می فرایند تا کشتی های باری از نیوا عبور نمایند و به خلیج بفرایند. همین سنت هرشبی برای مردم شهر و جهانگردان یکی از تفریح های تماشای و مجذوب کننده شده است. به زبان خودمان جلوه ای از زیست شبانه و موسیقی خیابانی در کنار این پل ها هرشب تکرار می گردد. پل ها بالا می فرایند مردم عکس و فیلم می گیرند و نوازندگان دوره گرد می خوانند و می نوازند و شب های گاه تاریک و گاه روشن سن پترزبورگ را خاطره انگیز می نمایند.

سالهاست که بازشدن پل ها، که هرشب اتفاق می افتاد، یک جاذبه زیست شبانه در پترزبورگ است.

میراث دار تاریخ روسیه

ردپای دوره های مختلف تاریخ روسیه در سن پترزبورگ قابل ردیابی است. ساختمان های اطراف شهر تا 700 سال و بخش اصلی شهر 300 سال قدمت دارد. خیابان اصلی پترزبورگ، خیابان نِوسْکی و مسیرهای دیگر اصلی و گردشگری شهر از ساختمان هایی سه تا پنج طبقه در کنار هم و یک دست تشکیل شده. انبوهی از کافه ها و رستوران ها و فروشگاه برندهای مشهور و فروشگاه های دیگر که روزمره فروشی هستند در نوسکی خودنمایی می نمایند. نوسکی محل تجلی روح سرکش پترزبورگ است. همانجایی که قرار است درون مایه شهر را پنهان کند. پترکبیر برای ساختمان ها و نسبت آن ها با عرض خیابان ها برنامه و قانون داشت. نمای اصلی شهر باید نمادی از روسیه مدرن می بود اما ظاهراً هیچگاه برای ساختمان های پشتی قانونی وجود نداشت و آنطور که مارشال برمن در معمای مدرنیته روایت می نماید پشت ظاهر مجلل شهر زاغه هایی شکل گرفت که شاید تصویر دقیق تری از شهر را نشان می دادند.

مجسمه ای از پترکبیر - مردم و جهانگردان باور دارند لمس زانوی مجسمه پتر برایشان خوش شانسی می آورد.

پترزبورگ قطعا در میراث ادبی روسیه شهر مهمی است. ادبیان برجسته ای در این شهر زیستند یا درباره این شهر نوشتند. خیابان نوسکی و رود میانه شهر نیوا حضوری پررنگ در نوشته ها و شعرهای نسل طلایی ادبیات روسیه دارند. قصه های شهر در کتاب ها آمده اند. بیرون از قصه ها در تاریخ روسیه هم پترزبورگ محور تحولاتی اثرگذار است. هرچند نیکلای اول بعدها برخلاف پترکبیر کوشش کرد تا پنجره پترزبورگ رو به اروپا را ببنند اما این شهر پر از رؤیا خود را باز یافت و روزهای تلخ نیکلای اول را فراموش کرد. قوی تر به پا خواست. اکتبر 1905 شورای کارگران پترزبورگ به پا خواسته بودند که نیکلای اول هزارنفرشان را کشت و موضوع را جمع کرد اما هیمنه تزاریسم در روسیه فروپاشید و مقدمه انقلاب بعدی شد: اکتبر 1917 و تولد شوراها از دل پترزبورگ سرکشید. تاریخ روسیه ورق خورد و شوروی به دنیا آمد.

این روزها در سن پترزبورگ که بگردید رستوران هایی را می بینید که بازمانده دوران شوروی هستند خانه های اشتراکی که دیگر به کار زندگی قرن بیست و یکمی روس ها نمی آید و مثل خانه های قجری که این روزها در تهران کافه می شوند آنجا هم کافه و رستوران شده اند. خانه های کمونی نماد دقیقی از چیزی که روس ها پشت سرگذاشتند و البته امروز مثل هرچیز دیگری در پترزبورگ این خانه ها هم بخشی از کسب و کار شهرِ موزه ها هستند.

نمای داخلی یکی از خانه های کمونی

البته روزهای سخت تری را هم پترزبورگ به خود دیده است. بیش از 800 روز محاصره به وسیله آلمان ها و مقاومت این شهر و مقاومت روسیه و شکست آلمان ها - در روزگاری که این شهر لنینگراد نام داشت - باعث شده تا خیابان منتهی به جاده ای که آلمان ها در آنجا متوقف شدند این روزها با نمادهایی از مقاومت و شهدای جنگ به یاد سپرده گردد.

گمشده در ترجمه

پترزبورگ شهری است که از اساس کوشش شد تا شهری غیرروسی باشد. الگوی ساخت بناهای باشکوه آن از جاهای دیگر اروپا آمده و آنطور که روایت نموده اند در سال ها تولد، این شهر به معنای واقعی یک جهان وطن بوده است. تابلوهای مغازه ها به زبان های اروپایی و شهر پر از مسافران و ساکنانی غیرروسی بوده است. انتقال مرکز به این شهر و روح سرکش آن دربرابر مسکویی که نماد همیشگی روسیه بوده است از پترزبورگ شهری ساخته خاص و ویژه.

مجسمه های تودرتوی ماتریوشکا نمادی از خانواده و مادر در کنار نمونه های از تخم مرغ های مشهور فابرژه

جواهرساز برجسته روسی از جمله کالاهای پرفروش گردشگری سن پترزبورگ هستند

اما این روزها حال و هوای پترزبورگ مانند گذشته نیست. هرچند شهر میزبان 8.5 میلیون جهانگرد در یک سال بوده است اما تابلوهای کمی به انگلیسی و یا زبان های دیگر پیدا می کنید و اگر با خط سیریلیک آشنا نباشید کار سختی برای سوار شدن به مترو یا پیدا کردن جایی روی نقشه و حتی صحبت با راننده های اوبر و یاندکس (اوبر روسیه) خواهید داشت. مردم هم به ندرت انگلیسی بلدند. حتی در هتلی که جهانگردان خارجی داشت افراد محدودی انگلیسی صحبت می کردند و یا روزنامه ای بین المللی در شهر یافت نمی شد. به طرز عجیبی حتی بسیاری از بروشورها و کتابچه های راهنما هم به زبان روسی بودند. مسؤولین جهانگردی شهر هم این نقد را پذیرفتند هرچند که تورلیدر ایرانی ما که سال هاست ساکن این شهر است با خنده می گفت اگر اینجوری نباشد شغل ما از دست می رود.

آرمیتاژ: یک نام و هزار عنوان

نمای بیرونی موزه آرمیتاژ

یک سرچ ساده در گوگل، نشان می دهد که آرمتیاژ را باید در جمع 3-4 موزه برتر جهان دید. شهرهای محدودی در جهان می توانند از داشتن چنین گنجینه ارزشمندی بهره مند باشند. به روایت کسانی که با حوصله آرمیتاژ را دیده اند، تماشای دقیق همه آثار آن روزها زمان می برد، همانطور که لوور نیز چنین است. به همین علت هم گردشگر ها و مسافرانی که فرصت کمی دارند معمولا انتخاب می نمایند و آثاری نامی و مشهور آرمیتاژ را در اولین نوبت می بینند. برای من این فرصت پیش آمد که گنجینه جواهرات و طلاهای آرمیتاژ را ببینم. آثاری یکتا و بی نظیر که آینه ای صنعت طلاسازی اروپا و جهان باستان را می توان در آن دید.

بسیاری از سیاحان ایرانی که پترزبورگ و آرمیتاژ را دیده اند در دوره های مختلف درباره آن نوشته اند. با جزئیات بیشتر، ناصرالدین شاه قاجار درباره این موزه نوشته و جزئیات آن را توضیح داده است. رد بعضی تعریف های سفرنامه نویسان ایرانی را می شد در آرمیتاژ دید. کمااینکه در این سفرنامه ها از قصر پترهوف و تماشاخانه های پترزبورگ هم زیاد می گردد خواند. ایده هایی که احتمالاً در تحولات دستوری و بالا به پایین دوره قاجاریه مؤثر بوده است.

کلیسا: از مذهب تا زندگی

پترزبورگ به مقدار هرچیز دیگر کلیساهایی با شکوه و تماشای دارد. هویت این شهر با مسیحیت ارتدوکس کاملاً در پیوند است. درِ کلیساها به روی گردشگر ها باز است اما اصرار زیادی هم دارند که آداب کلیسا رعایت گردد و حضور جهانگردان به زیارت و عبادت مؤمنان مسیحی خدشه وارد نکند. کلیساها معمولا با محراب هایی پر نقش و نگار و زرکوب و شمایل هایی متعدد از مسیح (ع) و روحانیون برجسته مسیحی در قرون گذشته پوشانده شده است.

کلیسای اسحاق - بزرگترین کلیسای جامع ارتودوکسی روسیه

بیرون کلیساها معمولا یکی دو عروس و داماد را مشغول عکس گرفتن و فیلم برداری هستند. زیبایی بناها و سرسبزی و طراوت شهر، به خصوص در ماه پایانی تابستان، تصاویر زیبایی را رقم می زند که برای آلبوم عروسی حتماً زیبا هستند. مسؤولان کمیته جهانگردی شهر هم به ما گفتند که روی سن پترزبورگ به عنوان شهری برای میزبانی عروس و دامادها مشغول کار هستند صدها کاخ به جای مانده از سال های دور و کلیساهای شهر از آن فرصتی برای تبدیل شدن به یک برند متفاوت ساخته است: شهر عروس و دامادها.

کلیسای کازان

شب های روشن

نمایی از شب های روشن در تابلویی هنری در موزه ارارتا در پترزبورگ

اوایل تابستان، در بحبوحه شب های روشن، گران ترین زمان برای سفر به پترزبورگ است. روزگاری که شهر برای ساعات کمی خاموش می گردد و خورشید از آسمان دل نمی نماید. در بسیاری آثار هنری و ادبی روسیه شب های روشن پترزبورگ حضور دارند و حالا هم بخشی از جاذبه های این شهر هستند. شهری پر از رویا که ساعات بیشتری از هر شهر دیگر در طول سال روشن است و شاید برای همین هم بیشتر اتاق ها پرده هایی بسیار ضخیم دارند، چون رویا تماشا احتیاج به روشنایی ندارد.