تفاوت مرگ مغزی و کما؛ آیا امکان بازگشت به زندگی وجود دارد؟ - مجله گرافیک

خبرنگاران | سرویس سلامت - مرگ مغزی و کما چه تفاوت هایی دارند؟ آیا شخصی که دچار مرگ مغزی شده ممکن است به زندگی برشود؟ با ما همراه باشید تا به طور کامل با تعاریف، علل، علائم و تفاوت های مرگ مغزی و کما آشنا شوید.

در صورتی که مطالعه بخش خاصی از این مطلب مد نظر شماست، با انتخاب عناوین ارائه شده در فهرست موضوعی زیر، به موضوع دلخواه خود برسید:

• کما چیست؟
• علت ایجاد کما
• مرگ مغزی چیست؟
• علل و علائم مرگ مغزی
• تفاوت مرگ مغزی و کما

کما چیست؟

شاید به زبان ساده بتوان کما را این طور تعریف کرد: کما یک بیهوشی یا حالتی مثل خواب عمیق است که در آن قسمتی از مغز به فعالیت خود ادامه می دهد. برای تشخیص کما، فعالیت مغز توسط نوار مغزی آزمایش شده و تست گوش، فعالیت مردمک چشم و تست های بالینی توسط متخصص نورولوژی بررسی می شود. کما درجات مختلفی دارد؛ اگر کما عمیق بوده و با ایست قلبی و تنفسی همراه شود، مرگ اتفاق می افتد.

کما به چه علت هایی ممکن است اتفاق بیافتد؟

به طور کلی می توان علل به کما رفتن شخص را به این ترتیب دسته بندی کرد:

1. ضربه به سر

این ضربه می تواند سبب خونریزی و یا ورم قسمتی از مغز که مسئول آگاهی و پاسخ به محرک هاست شود و شخص به کما برود.

2. ورم مغز

گاهی ورم مغز می تواند بدون اصابت ضربه به سر ایجاد شود. مثلا ممکن است کمبود اکسیژن و یا عدم تعادل الکترولیت ها موجب شوند که مغز ورم کرده و شخص به حالت کما فرو برود.

3. خونریزی مغزی

خونریزی مغزی که در اثر فشار خون بالا، تومور ها و یا آنوریسم مغزی به وجود می آید، می تواند موجب به کما رفتن شخص شود.

4. قند خون

در افرادی که مبتلا به دیابت هستند، در صورتی که سطح قند خون بیش از حد بالا یا حتی پایین برود، کما ایجاد می شود. معمولا در این موارد با تنظیم قند خون، شخص از کما خارج می شود.

5. فقدان اکسیژن

گاهی در اثر سکته قلبی، خفگی و یا غرق شدن اکسیژن رسانی به مغز مختل می شود. در این حالت در صورت احیای قلبی ریوی شخص ممکن است به علت هیپوکسی و فقدان اکسیژن در مغز به کما برود.

6- عفونت

عفونت هایی مثل مننژیت یا آنسفالیت باعث می شود سیستم عصبی مغز آسیب ببیند و در نتیجه کما رخ دهد.

7- مسمومیت

در شرایط زیر ممکن است فرد مسموم شده و کما رخ دهد:

• در اثر بیماری های کبدی مقدار آمونیاک در بدن افزایش یابد
• در اثر حمله های آسمی دی اکسید کربن در بدن زیاد شود
• به خاطر بیماری های کلیوی اوره در بدن زیاد شود
• الکل و مواد مخدر در دوز بالا مصرف شود

مرگ مغزی چیست؟

مرگ مغزی به این معناست که مغز هیچ گونه عملکردی ندارد. در واقع با قطع خون رسانی به مغز، این عضو مهم و حساس بدن عملکرد های خود را از دست داده و مرگ مغزی اتفاق می افتد. به علت هایی مثل وارد آمدن ضربه های بسیار شدید به سر، خونریزی های مغزی، سکته های مغزی و یا مسمومیت های شدید، ممکن است خون رسانی و اکسیژن رسانی به مغز مختل شده و در نتیجه تخریب غیر قابل برگشتی در مغز رخ بدهد.

مرگ مغزی با نوار مغز و یا آنژیوگرافی از رگ های مغز ثابت می شود. با توجه به اینکه سه علت قطعی مشخص کننده مرگ شامل از قطع تنفس، قطع گردش خون و از بین رفتن تمام عملکرد های مغز هستند، می توان گفت که اثبات مرگ مغزی از اهمیت و حساسیت بسیار بالایی برخوردار است.

علل و علائم مرگ مغزی

نکته مهم این است که تمامی علت های کما با علل ایجاد مرگ مغزی یکی هستند. با این حال علائم مرگ مغزی عبارتند از:

• عدم پاسخ به تحریکات حسی شامل درد و کلام؛ که به دلیل تخریب منتشر کورتکس مغز ایجاد می شود.
• عدم رفلکس های مردمک چشم، قرنیه و حلقه دهانی؛ که به علت آسیب و تخریب ساقه مغز اتفاق می افتد.
• عدم فعالیت تنفسی یا آپنه؛ که به علت تخریب تنه مغز رخ می دهد و راه تشخیص آن این است که فشار دی اکسید کربن در بیمار به 60 میلی متر جیوه برسد. در این حالت حتی با تجویز اکسیژن 100 درصد هم بیمار تنفس ندارد.
• نتایج الکتروآنسفالوگرام یا نوار مغز؛ که در صورتی که بعد از گذشت 6 تا 24 ساعت همچنان صاف باشد مرگ مغزی تشخیص داده می شود.

تفاوت مرگ مغزی و کما

همان طور که می بینیم شباهت های بسیار زیادی بین کما و مرگ مغزی به خصوص در علل و علائم وجود دارد و شاید فکر کنید تشخیص این دو از هم ممکن نیست، اما متخصصان با توجه به علائم بالینی، معاینات مخصوص، نتیجه نوار مغز و … می توانند مرگ مغزی و کما را از هم تشخیص دهند. چند مورد از تفاوت های این دو عبارتند از:

1. وجود واکنش به نور در مردمک چشم در کما

در حالتی که مرگ مغزی اتفاق افتاده باشد مردمک چشم گشاد شده و به نور هیچ واکنشی نشان نمی دهد، اما در حالت کما مردمک چشم نسبت به نور رفلکس دارد.

2. امکان برگشت به زندگی

شاید بتوان این مورد را مهم ترین تفاوت مرگ مغزی و کما بیان نمود. در مرگ مغزی به هیچ وجه امکان برگشت به زندگی وجود ندارد، در حالی که در کما این امکان هست که شخص به زندگی بازشود. در واقع ممکن است در حالت کما، شخص تا سال ها به زندگی نباتی خود ادامه دهد در صورتی که در مرگ مغزی بعد از چند روز ارگان های سالم بدن نیز تخریب شده و مرگ عمومی هم اتفاق می افتد.

سخن آخر

در جریان مرگ مغزی، در صورت اکسیژن رسانی با دستگاه معمولا تا چند روز قلب، کلیه ها و کبد و خیلی از ارگان های بدن سالم مانده و در صورت پیوند زدن به اشخاص نیازمند می توانند به حیات خود ادامه دهند. در مرگ مغزی به هیچ عنوان امکان بازگشت شخص به زندگی وجود ندارد، بنابراین در صورت قطعی شدن تشخیص مرگ مغزی بهتر است نزدیکان شخص با رضایت به پیوند اعضا، زندگی دوباره را به افراد نیازمند پیوند اهدا کنند. تومور مغزی نیز یکی از عواملی است که می تواند منجر به ایجاد کما یا مرگ مغزی شود. کارشناسان بخش پزشکی خبرنگاران در مطلب تشخیص و درمان تومور مغزی به طور مفصل به این بیماری پرداخته اند. پیشنهاد می کنیم این مطلب مفید را از دست ندهید. در خاتمه، منتظر دریافت سوالات، دیدگاه ها و تجربیات شما در خصوص مرگ مغزی و کما هستیم…