آداب و رسوم شب یلدا در شهر های مختلف - مجله گرافیک

امروزه شب یلدا با شکوه بیشتری از قبل برپا می گردد. اما نمی دانیم چرا بعضی رسومی که در این شب اجرا می شده یا از یاد رفته اند یا اگر هم بعضی هنوز آن ها را به یاد دارند، از انجامشان سرباز می زنند. خیلی ها فقط به گذاشتن یک میز کرسی (نه با منقل روشن)، تنقلات، هندوانه و میوه های فصل، بسنده می نمایند و نهایتاً به خانه پدر و مادرانشان می فرایند و پس از یک همنشینی به خانه باز می گردند. اما صفحه گردشگری مان به شما می گوید که در مناطق مختلف ایران مراسم شب یلدا نه با شکوه تهرانی ها، کمی ساده تر، اما هنوز هم با همان شور سالیان قبل اجرا شده و به یک شب نشینی ساده خلاصه نمی گردد. با خبرنگاران بمانید تا بدانیم، آداب و رسوم شب یلدا در شهر های مختلف ایران چگونه است؟

شب یلدا درگیلان

گیلانی ها اعتقاد جالبی دارند که می گوید هر کس در شب چله هندوانه بخورد سرمای زمستان را حس نمی نماید و در تابستان سال بعد هم احساس تشنگی نمی نماید. در نتیجه حضور هندوانه در سفره شب یلدای آن ها اهمیت ویژه ای دارد، حتی بیشتر از انار.

هندوانه در گیلان تا جایی اهمیت دارد که جوان ترها فال هندانه پوس یا همان پوست هندوانه می گیرند. ابتدا نیت می نمایند، هندوانه را تقسیم می نمایند و قسمت ها را پشت سرشان می اندازند. سپس به آن نگاه می نمایند و از روی آن نتیجه می گیرند که جواب فال بد است، خوب آمده و یا خیلی خوب. یادتان باشد در سفر گردشگری تان به گیلان حتماً از جوانان بپرسید فال شب یلدا چگونه است.

شب یلدا در شیراز

مردم شیراز برای یلدا انجیر، قیصک و برنجک می خورند و معمولاً تا پاسی از شب بیدارند. آن ها هم فالی مخصوص برای شب یلدا دارند، به اسم فال کلوک. کوزه ای بزرگ با دهانه گشاد را می آورند، یک اسکناس را درونش می اندازند و بعد فردی می آید و آن را بر می دارد. سپس برای وی فال حافظ می گیرند، از شعری که آمده می گردد به نتیجه فال هم پی برد.

شب یلدااصفهان

رعایت آداب و رسوم شب یلدا در اصفهان، به گونه ای است که شب چله به دو اسم چله زری (ماده) وعمو چله(نر) تقسیم می گردد. به این معنی که شب چله اصفهانی ها یک شب نیست و آن ها دو شب دور هم جمع می شوند. قدیمی های اصفهان، رختخواب هایشان را در هوای آزاد و زیرآفتاب پهن می نمایند و با این کار به زمستان خوش آمد می گویند. این رسم هنوز هم به همین شکل اجرا می گردد.

شب یلدا درقزوین

بیشتر مردم در قزوین به خانه بزرگتر ها می فرایند و معتقدندخوراکی های شب یلدا شگون دارد و نوید برکت است. قدیمی ترها می گویند اگر پنبه های لحاف بیرون بریزد برف می آید. (کی بریزد و چگونه را نمی دانیم). راستی در شب یلدا فرستادن خونچه چله از طرف داماد برای عروس بین قزوینی ها رسم است. کله قند و هفت نوع میوه مثل گلابی، خربزه، سیب، هندوانه، آجیل و … از محتویات این خنچه است.

شب یلدا درتبریز

در آذربایجان شرقی و غربی آداب و رسوم شب یلدا در شهر های مختلف آن ها تقریباً یکی است اما در شهر تبریز، مردم هندوانه می خورند و معمولاً آن را ریش سفید و بزرگ فامیل قاچ می نماید. در حین این کار جمله ای را به ترکی می گوید با معنی: بلاها را امروز بریدیم.

نامزد ها برای هم خنچه می فرستند، این خنچه برای داماد ها از انار و هندوانه و پارچه و آینه و برای عروس ها از پول، شیرینی، جوراب و … تشکیل شده است. اگر اولین سال ازدواج زوج های تبریزی باشد پدر عروس قبل از غروب سهم دختر و دامادش را برایشان می فرستد. در اینجا هم یلدا را دو شب جشن می گیرند، چله بزرگ و چله کوچک و معمولاً تا آخر چله کوچک خانه تکانی نمی نمایند.

شب یلدا در همدان

در سفره شب یلدا در شهر های مختلف همدان، گردو، کشمش و مویز قرار می دهند. در این استان رسم است که فال سوزن بگیرند. دختر بچه ای نابالغ را می نشانند و او بر یک پارچه نبریده و آب ندیده، سوزن می زند. همه دور تا دور اتاق می نشینند و پیر زنی به طور پیاپی هنگام سوزن زدن های دخترک، شعر می خوانند و مهمانان هم بنا به ترتیبی که نشسته اند، هر بیت شعر پیرزن را به عنوان فال خود در نظر می گیرند.

شب یلدا در بندرعباس

غذاهای بخصوصی برای اجرای آداب و رسوم شب یلدا در بندر عباس، تهیه می گردد. نان رگاگ و غذایی به نام سوراغ و مهیاوه، هواری ماهی و قلیه ماهی هم از دیگر غذاهایی است که پختن آن در شب یلدا مرسوم است. به علاوه اینکه مردمان جنوب، شب را با زدن سازهای بادی و کوبه ای به شادی و پایکوپی دور هم می گذرانند.

شب یلدا در لرستان

رسم شو اول قاره مربوط به شب یلدای لرستان است. آن ها علاوه بر پختن غذا های خاص این شب و دریافت فال چهل سرو، چیزی شبیه به قاشق زنی شب چهارشنبه سوری را هم خانه به خانه تکرار می نمایند. به این صورت که شال یا چادری را از پشت بام همسایه آویزان نموده تا از او آجیل یا میوه بگیرند. تا وقتی که شال، پر از میوه و آجیل و شیرینی بگردد. از سویی خوردن خوراکی به اسم گندم شیره هم در لرستان مرسوم است.

شب یلدا در کرمان

در کرمان شیرینی های مخصوص کرمانی مثل کماچ و کلمپه تهیه شده و همه کوچکتر ها به خانه بزرگ ترها می فرایند. بازی مخصوصی هم هنگام دور هم جمع شدن انجام می دهند به نام ماردوره که در این بازی، هر کسی باید از ابتدای مهمانی نیت نموده و شیئ کوچکی مانند دکمه، سوزن و یا سکه را در ظرفی سفالی بیندازد. سپس یکی از بزرگ ترها بیتی از حافظ می خواند و هر کدام از این اشیا را بر می دارد. این بیت، به عنوان فال آن فردی که شیئ آن خارج شده در نظر گرفته می گردد.