فسیل 100 میلیون ساله خرچنگی از دوران دایناسورها کشف شد - مجله گرافیک

روزگاری در دوران کرتاسه، یک خرچنگ کوچک از آب بیرون رفت و به خشکی قدم گذاشت اما در کهربایی گرفتار شد که آن را تا 100 میلیون سال بعد حفظ کرد. این چیزی است که گروهی از دانشمندان بر اساس یک فسیل کاملا سالم حدس می زنند. آن ها در مقاله ای نو که در نشریه ساینس ادونسز (Science Advances) منتشر شده، از قدیمی ترین خرچنگ با ظاهر امروزی که در میان فسیل ها کشف شده، خبر داده اند.

این نوع نو از خرچنگ های واقعی که به آن ها خرچنگ کوتاه شکم یا Brachyuran هم گفته می شود، پاهایی به طول فقط 5 میلی متر دارد و کرتاپسرا آتاناتا (Cretapsara Athanata) نام گرفته است. این نام گذاری ترکیبی از نام دوره ای است که خرچنگ در آن زندگی می کرده و آپسرا که روح مقدس آب ها و ابرها در جنوب و جنوب شرقی آسیاست. واژه آتاناتوس (Athanatos) هم به معنای جاودانه است و اشاره ای زیرکانه به سالم ماندن این خرچنگ فسیل شده در طول زمان دارد.

به ندرت می توان فسیل خرچنگ های غیردریایی را از این دوران کهن پیدا کرد که در کهربا به دام افتاده باشد. بیشتر فسیل های موجود در کهربا حشرات هستند و فسل های خرچنگی هم که قبلا کشف شده بود، ناقص است و معمولا فقط شامل قطعات پنجه می شود. اما این یافته اخیر به اندازه ای کامل است که به نظر نمی رسد حتی تار مویی از آن کم شده باشد.

این یافته اهمیت ویژه ای دارد زیرا مطابق با نظریه های قدیمی درباره تاریخ ژنتیکی خرچنگ ها، محدوده زمانی را برای وجود خرچنگ های غیردریایی 20 تا 50 میلیون سال به عقب می برد و بینش نوی را درباره چیزی که تکامل خرچنگ ها در کرتاسه نامیده می شود و طی آن خرچنگ ها در سراسر جهان توسعه یافتند، ارائه می دهد.

خاویر لوک (Javier Luque) یکی از نویسندگان مقاله از دانشگاه هاروارد گفت: اگر درخت زندگی خرچنگ را بازسازی کنیم و برخی تجزیه وتحلیل های مولکولی DNA را انجام دهیم، پیش بینی این است که خرچنگ های غیردریایی بیش از 125 میلیون سال پیش از اجداد دریایی خود جدا شده اند. اما مسئله ای که وجود داشت این بود که فسیل های به جای مانده و قابل بررسی، بسیار جوان هستند و به 75 تا 50 میلیون سال پیش بازمی گردند. بنابراین فسیل نو که مربوط به دوران میانی کرتاسه است به ما امکان می دهد فاصله بین برون یابی پیش بینی شده از آزمایش های مولکولی را و فسیل های موجود از خرچنگ ها را پر کنیم.

کهربایی که این خرچنگ در آن پیدا شده در اصل بخشی از مجموعه کهرباهای موزه لانگ یین (Longyin) در چین است و این موزه آن را در سال 2015 از معدنچیان محلی میانمار خریده است. لوک هم که بیش از 10 سال در حال مطالعه تکامل خرچنگ ها بوده است، درباره این نمونه شنیده و کنجکاو شده است.

بدین ترتیب یک همکاری بین المللی آغاز شد که شامل پژوهشگرانی از هاروارد، دانشگاه علوم زمین چین در پکن، مؤسسه تحقیقات گرمسیری اسمیتسونیان، دانشگاه ییل، دانشگاه آلبرتا، دانشگاه برکلی، دانشگاه یوننان و موزه سلطنتی ساسکاچوان است.

لیدا زینگ (Lida Xing) دیگر نویسنده این مقاله از دانشگاه چین، سرپرست تیمی بود که برای بازسازی یک مدل سه بعدی فسیل، از میکرو سی تی اسکن این فسیل استفاده کرد. این بازسازی به قدری دقیق است که به دانشمندان امکان می دهد نه تنها بدن خرچنگ بلکه بافت های نرم مانند شاخک ها، چشم های بزرگ و بخش های دهان آن را مشاهده کنند. از جمله موهای ظریفی که این بخش ها را پوشانده اند.

اگرچه C. Athanata شباهت های قابل توجهی با خرچنگ های ساحلی امروزی دارد اما بر اساس کشف تیم پژوهشی، این خرچنگ آبشش داشته است و بافت ریه ندارد. این نشان می دهد که خرچنگ حداقل نیمه آبزی بوده است؛ این موضوعی غیرعادی است زیرا بیشتر فسیل های خرچنگ که تا امروز در بافت کهربا کشف شده اند، متعلق به منطقه ها گرمسیری و خرچنگ های درختی هستند که علت به دام افتادن در کهربا را توضیح می دهد.

به گفته نویسندگان حداقل 12 خانواده وجود دارد که از زمان کرتاسه به طور مستقل بافت های ریه-مانند را در آبشش های خود تکامل داده اند و این موضوع به آن ها امکان می دهد تا در آب شیرین یا خشکی زندگی کنند. لوک گفت: در فسیل C. Athanata ما با حیوانی سروکار داریم که احتمالا دریایی نیست اما کاملا خشکی زی هم نیست. طبق اطلاعات فسیلی، خرچنگ های غیردریایی 50 میلیون سال پیش تکامل یافته اند اما این حیوان دو برابر این سن را دارد. بنابراین C. Athanata شواهد قوی ارائه می دهد که خرچنگ ها در عصر دایناسورها به زمین و آب شیرین منتقل شده اند و نه در دوران پستانداران که قبلا تصور می شد.

اگر C. Athanata کاملا خشکی زی نبوده باشد، چگونه در کهربا به دام افتاده است؟ لوک و همکارانش پیشنهاد می کنند که این گونه ممکن است یک خرچنگ کاملا آب شور یا آب شیرین، یک گونه دوزیست یا حتی نیمه خشکی زی بوده باشد. همچنین ممکن است یک خرچنگ درختی بوده باشد که در کف جنگل یا نزدیک آب های کم عمق کف جنگل زندگی می کرده است.

لوک گفت: گاهی اوقات کنار هم گذاشتن قطعات درخت زندگی که نقشه تکامل حیوانات امروزی است، سخت است. قطعات مهم این پازل ممکن است کمیاب یا هنوز کشف نشده باشند و فسیل های به دام افتاده در کهربا یک تصویر بی نظیر از آناتومی، بیولوژی و اکولوژی موجودات منقرض شده ارائه می دهند که از راه دیگری قابل دستیابی نیست.

عکس کاور: طرحی گرافیکی از خرچنگ عصر دایناسورها Cretapsara Athanata

Credit: Artwork by Franz Anthony, courtesy of Javier Luque (Harvard University)

منبع: ArsTechnica