چرا دوستداران شجریان مقابل بیمارستان تجمع کردند؟ - مجله گرافیک

با وجود توضیحات پزشک معالج استاد، همایون شجریان و صدیق تعریف درباره شرایط استاد شجریان، باز هم بعضی از مردمی که جلوی بیمارستان تجمع نموده اند، گریه می نمایند و تردید دارند و از همایون می خواهند یک رسانه مورد اعتماد را به آنها معرفی کند تا از آنجا اخبار مربوط به استاد را پیگیری نمایند و در نهایت می خواهند هر روز به وسیله صفحه شخصی خودش در شبکه های اجتماعی درباره استاد اطلاع رسانی کند.

یکی گریه می نماید و می خواهد واقعیت را بشنود. دیگری می گوید من از شهرستان آمده ام تا واقعیت را بشنوم. یکی دیگر هم که با مادرش آمده درخواست می نماید اگر استاد احتیاج به اهدای عضو دارد، اعضای بدن خودش و مادرش را اهدا نمایند.

همه این اتفاقات بعد از انتشار خبر کذب درگذشت استاد شجریان رخ می دهد. در ویدئوهای منتشرشده از تجمع نمایندگان جلوی بیمارستان، تصاویری ضبط شده که مردم در حال خواندن تصنیف مرغ سحر هستند و خیابان بسته شده است؛ تا جایی که در یکی از ویدئوها افسانه شجریان از مردم می خواهد سکوت را رعایت نمایند زیرا بیمارستانی که پدرش در آن بستری است، بیماران دیگری هم دارد.

با این حال یکی از افرادی که در محل حضور داشته، توئیت نموده بود که با وجود درخواست پلیس از مردم برای ترک محل، آنان اصرار به حضور داشته اند. مردم یا اشعاری که استاد شجریان خوانده را زمزمه می کردند و یا ربنای او را می شنیدند و گریه می کردند.

بعضی دیگر هم درباره فیلم های منتشرشده در این باره نوشته بودند: همه می خواهند در انتشار خبر فوت محمدرضا شجریان از بقیه سبقت بگیرند. ناگهان در 10 دقیقه تمام شبکه های اجتماعی خبر درگذشت استاد را منتشر می نمایند، بی آنکه بدانند واقعا در بیمارستان جم چه خبر است. آنانی که بویی از وجدان حرفه ای نبرده اند، امروز سکان دار فضای مجازی شده اند.، ایجاد سرو صدا جلوی بیمارستان کار بدیه ولی این ویدئو حال عجیبی داره. انگار پناهگاه آدم های درمانده ایه که از فرط استیصال دنبال جایی برای جمع شدنند که با هم سوگواری جمعی نمایند و اشک بریزند و مسابقه سایت ها و خبرگزاری ها و اشخاص برای انتشار خبر درگذشت استاد شجریان شرم آور است. فشار به اعضای خانواده و تیم پزشکی ایشان برای تکذیب یا تایید خبر غیرانسانی است.

حتی کامبیز نوروزی، حقوقدان نیز درباره این اتفاق در صفحه شخصی خود در شبکه های اجتماعی واکنش نشان داد و از آن به عنوان فروپاشی و بی اعتباری نظام رسانه ای یاد کرد و نوشت: از فروپاشی و بی اعتباری نظام رسانه ای کشور همین بس که در عرض چند دقیقه خبر درگذشت یکی از بزرگترین شخصیت های فرهنگی - هنری ایران معاصر در خبرگزاری های رسمی و فضای مجازی منفجر می گردد و بعد تکذیب. خبری راجع به بزرگمردی که اکثریتی بسیار بزرگ از مردمان ایران و حتی فارس زبانان جهان با حساسیت و دلی مضطرب آن را دنبال می نمایند و خود را با پرسشی بزرگ روبرو می بینند. خبر رنجبار و دردناکی که یک خبرگزاری رسمی منتشر کرد با تکذیب فرزند محترم شجریان، آقای همایون، تکذیب شد. درست است که این موقع شب روزنامه ای نیست ولی مثلا جایی مثل صداوسیما وجود دارد که با انتشار یک خبر دقیق التهاب ده ها میلیون ایرانی را فرونشاند. اگرچه مدیران ارشد تلویزیون ایران سال های بسیار گذشته همه کوشش خود را به کار بردند تا این بزرگمرد فرهنگ و هنر ایران معاصر را به فراموشی بسپارند. کوششی که هیچگاه به نتیجه نرسید و تیرهاشان جملگی به سنگ خورد.

دکتر سید یعقوب موسوی، جامعه شناس درباره تحلیل رفتار مردم در این اتفاق معتقد است: تحلیل رفتار مردم احتیاج به آنالیز بیشتری دارد که من در این باره اطلاعات کاملی ندارم.

اما او به خبرنگاران درباره بی اعتمادی مردم به رسانه ها این چنین می گوید: در کل فضای مجازی و غیرمجازی رسانه ای ما دچاری نوعی ویروس کرونای خبری شده است؛ یعنی یک دروغ را بازفراوری می نماید و جامعه، شبه حقیقتی را در مقابل آنچه که به حقیقت، واقعیت دارد، فراوری می نماید و مراکز بزرگ شهری و افرادی که پیگیر اخبار هستند را هم در بر می گیرد. دانشجویان، قشر فرهنگی، هنری و قشر فرهیخته در دو فضای حقیقی و مجازی که حقیقت نماست، زیست می نمایند. یعنی می تواند بعضا دروغ باشد؛ دروغ هایی که طراحی می گردد اما از اساس کذب و اشتباه است. ما در یک فضای التهاب خبری هستیم. نمی توانیم جامعه رسانه ای را به کلی طرد کنیم. جامعه عمومی به دلیل سوء تدبیر، سوء برنامه ریزی و اختلال در نظام نهادینگی اعتماد اجتماعی در جهات مختلف دچار مشکل شده است.

این جامعه شناس ادامه می دهد: قضیه بیماری استاد شجریان نیز در چنین فضایی دچار تبعات منفی شده است و افرادی بعد از شنیدن اخبار مربوط به ایشان جلوی بیمارستان رفتند که امکان اجتماع مردمی در آنجا محدود است. اما کنترل حساسیت های اجتماعی بسیار سخت است. شرایط التهاب موجب افزایش ناباوری به مطبوعات و رسانه های رسمی می گردد. برای مثال شایعه بیماری کرونا در قم بارها مطرح شد اما به این موضوع اهمیت داده نشد و حتی منابع رسمی این موضوع را تکذیب کردند اما بعد اعلام شد نخستین مرگ و میرهای کرونا در این شهر بوده است و این موضوع کلید ورود به بی اعتمادی جدید در کشور است.

این عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا (س) با بیان اینکه این مسائل، تبعات بسیاری از جمله ریزش اعتماد اجتماعی، عدم همکاری، عدم مشارکت، عدم مسالمت اجتماعی و تبعات منفی جامعه شناختی را در پی دارد، می افزاید: بحث مهم تر این است که به فروپاشی سرمایه اجتماعی در کشور دامن می زند. اگر جامعه در شرایط فعلی کشور نتواند از سرمایه اجتماعی به شکل درستی در بخش های مختلف استفاده کند، منجر به عوارض ناهنجاری بسیار وسیعی خواهد شد و این موضوع به سیستم رفتاری مردم با یکدیگر و نحوه رفتاری با نهادها آسیب می زند؛ در نتیجه نهادها هم ناچار به کنترل می شوند و این مسائل، پیچیدگی های اجتماعی کشور ما را پیچیده تر می نماید و جای نگرانی دارد.

موسوی با بیان اینکه درست است که کار مردم در برخورد با مسئله استاد شجریان جای انتقاد دارد، می گوید: اما باید این رفتار را از نظر علمی آنالیز کرد زیرا این رفتار جمعی است و مربوط به افراد خاصی نمی گردد. این حرکتِ گروهی را می توان با مراسم تشییع مرتضی پاشایی مقایسه کرد. کسی پیش بینی نمی کرد آن جمعیت برای یک خواننده در سطح متوسط اجتماعی برای همدردی به خیابان بیایند؛ گرچه صندلی استاد شجریان متفاوت تر است و هر چه خانواده استاد می گویند او در قید حیات است باز هم مردم ترجیح می دهند بمانند و منتظر گزارش های بعدی باشند.

این جامعه شناس اظهار می نماید: در واقع فضای اجتماعی ملتهب است و این موضوع برای جامعه هشدار محسوب می گردد و باید مدیریت های فرهنگی و سیاسی متعهد باشند و با اصلاح ساختار و عملکرد رسانه ها، صداوسیما و بنگاه های خبری در صدد ترمیم این موضوع باشند. باید نگاه های تنگ نظرانه تغییر پیدا کند و در این زمینه شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای فرهنگ عمومی، مجلس شورای اسلامی و نهادهای بالادستی مسئولند.